Arapça Sözlük Nasıl Kullanılır?

ARAPÇA SÖZLÜK NASIL KULLANILIR?

Arapça sözlükler, kelime dizilim yapılarına göre temelde iki türe ayrılırlar. Birincisi, kelimenin kök harflerini dikkate alan kök dizilimli, ikincisi kelimenin harflerini dikkate alan harf dizilimli. Basitçe örneklendirecek olursak, مذهب (mezheb) kelimesini aradığımızı farzedelim. Kök dizilimine göre düzenlenmiş bir sözlükten bu kelimeyi arıyorsak ذ هـ ب maddesine bakmamız gerekir. Çünkü bu kelime “gitmek” anlamındaki ذهب (zeheba – gitti) fiilinden türemiş “gidilen yol” anlamını almıştır. Eğer harf dizilimine göre bir sözlükten arıyorsak bu durumda sırasıyla م ذ هـ ب harf sıralamasına göre kelimeyi arayarak bulabiliriz

Hangi türün daha iyi olduğuna dair bu güne kadar eminim çok tartışmalar yapılmıştır. Her iki türün de kendine göre artı ve eksileri olmakla birlikte ben kök dizilimli sözlüklerin kullanılması taraftarıyım. Neden? Çünkü kök dizilimi sözlüğünü kullanan kişi hem aradığı kelimenin kökenini öğrenmiş olur hem de aynı kökten gelen diğer kelimeleri ve bu kelimeler arasındaki anlamsal bağlantıları tanımış olur. Harf dizilimli sözlüklerde ise sadece aradığınız kelimeyi görürsünüz. Bu ilk bakışta daha pratikmiş gibi görünse de Arapça için kelime türeme mantığının daha işlevsel kullanılması noktasında yetersizdir.

Mesela, yukarıda örneğini vermeye çalıştığım مذهب (mezheb) kelimesini harf dizilimli sözlükte aradığınızda “gidilen yol” anlamını görürsünüz. Ancak kök dizilimli sözlükte ararsanız o zaman bu kelimenin “gitmek” anlamındaki kökten geldiğini, aynı kökten gelen ذاهب (zâhib) kelimesinin giden kişi anlamı taşıdığını görmüş olursunuz. Mesela siz “mezheb” kelimesinin “gitmek” fiilinden türediğini biliyor muydunuz?

Sonuçta hangi tür sözlüğü seçerseniz seçin, elinizin altında mutlaka bir sözlüğünüz olmalı. Matbuu sözlüklerin yanısıra şimdi teknolojinin ilerlemesiyle cep telefonlarınızda bile kullanabileceğiniz sözlükler var. Hele hele Arapça hikaye, kitap, gazete vs. okumaya başladıysanız sözlük şart olmuş demektir. Tabiki sözlük kullanmanın da bazı püf noktaları var. Karşılaştığınız her yabancı kelimede hemen sözlüğe sarılıp anlamına bakarsanız o orada kalır, unutulur gider. Peki bilinmeyen bir kelime ile karşılaşıldığında ne yapmalı, Arapça sözlük nasıl kullanılmalı?

AÖF ARAPÇA DERSLERİ
Tüm ünitelerin detaylı anlatımı, her üniteye ait önceki yıllarda çıkmış soruların anlatımlı çözümleri, pratik soru çözme teknikleri, deneme sınavları
Cep telefonunuzdan, tabletinizden, laptopunuzdan, kısaca internete bağlanabildiğiniz her yerden derslere katılabilirsiniz. Zaman sınırı yok, tekrar sınırı yok
SADECE 60 TL
Hemen derslere katılın, Arapça'dan yüksek puanlar alarak sınıfınızı geçin!

Arapça Sözlük Kullanmanın Püf Noktaları

1. Yabancı kelimeyle karşılaştınız, hemen kaleminizi alın yanınızdaysa kelime defterinize (ki mutlaka bir kelime defteriniz olmalı, alfabetik düzende öğrendiğiniz kelimeleri not almalısınız) yanınızda değilse not defterinize kelimeyi yazın. 

2. Hemen sözlükten anlamına bakmadan önce kelimeyi metnin genel hatlarını dikkate alarak tahmin etmeye çalışın. Örneğin; “çocuklar sabahtan ................ kadar sokakta oynardı” cümlesinde boşluk olan yeri sanırım tahmin etmek o kadar zor değil.

3. Bu şekilde bir tahminle kelimenin anlamını kestiremediniz mi? Kök harflerini bulmaya çalışın. Daha önce öğrendiğiniz bir kelimeye ses olarak benzeşen harfler var mı zihninizi bir kontrol edin. Örneğin: karşılaştığınız kelime مفتح  olsun. Hemen başındaki م  harfini atın, فتح  harfleri kaldı. Feteha, fatih, iftah... bir çağrışım yaptı mı? Feteha açmak, fatih açan, miftah ... demek ki açmakla ilgili bir kelime. İşte yapmanız gereken zihin egzersizi böyle bir minvalde olmalı.

4. Bu tahminlerinizi onaylamak için şimdi sözlüğe bakın, doğru tahmin etmişseniz defterinize kelimenin karşılığını yazın. Doğru tahmin edememişseniz aradaki mantıksal farklılığı yakalamaya çalışın.

5. Kelimenin karşılığını yazarken belirli türevleriyle birlikte yazın. Örneğin bu bir fiil ise geçmiş zaman, geniş zaman, masdar kiplerini; bu kelime bir isim ise tekil ve çoğulunu varsa eş anlamlasını birlikte not alın.

6. Bulduğunuz anlama göre cümle oturdu mu son kez kontrol edin, tercümenizi gerekiyorsa düzgünleştirin.

Bu tarzda bir çalışma yürütürseniz sözlük sizi kendine bağımlı hale getirmez, tam tersine sizi kelimeler dünyasında keyifli bir gezintiye çıkarır :)

Hangi sözlüklerden istifade edebilirsiniz?

Matbu sözlük sevenlere Dağarcık Yayınları’nın çıkardığı Serdar Mutçalı’nın ArapçaTürkçe Sözlüğü; 

Bilgisayarına kurabileceği bir program olarak isteyenlere www.arapcasozluk.net sözlüğü;

Akıllı cihazlarında uygulama olarak kullanmak isteyenlere ise aşağıdaki android ve ios sözlükleri tavsiye ederim:

Android kullananlar için:

https://play.google.com/store/apps/details?id=net.onlinearabic.arapcasozluk

IOS kullananlar için:

https://itunes.apple.com/WebObjects/MZStore.woa/wa/viewSoftware?id=1077027364&mt=8

Detaylar:
www.facebook.com/enkolayarapca